Aby konkretną pozycję uznać za wartościową, wcale nie musi być ona bestsellerem, zdobywać nagrody czy uzyskiwać rekomendacje różnorodnych środowisk. Dobra książka to taka, którą dziecko chce czytać i czerpie z tego radość!
Wybierając lekturę w pierwszej kolejności należy dobrze poznać i określić potrzeby dziecka. To, co w tej chwili jest dla niego ważne, o czym marzy, co go interesuje, czego chce się nauczyć, kim chce zostać, gdy dorośnie. Młody człowiek potrzebuje właściwych wskazówek, odpowiednio ustawionych drogowskazów, cennych rad wypowiedzianych w przystępnym języku, odwołujących się do bieżących i bliskich mu doświadczeń.
Pewne etapy w życiu rządzą się swoimi prawami, potrzebami i możliwościami poznawczymi. Każdy chce kupować książki, z których dziecko się ucieszy i które będą cudownym wspomnieniem, bądź robić książkowe prezenty, które wystarczą na dłużej. Wybór w księgarniach jest przeogromny, a zarazem trudny, zwłaszcza, że na rynku książek przeznaczonych dla dzieci i młodzieży co roku pojawiają się tysiące tytułów. Czym się zatem kierować wybierając książkę dla dziecka?
1.Wiekiem
Wielu wydawców na okładkach umieszcza informację, dla jakiego wieku dana pozycja jest przeznaczona. Często księgarnie dokonują pewnych podziałów. Można się nimi sugerować, nie należy się jednak bezkrytycznie takimi wskazaniami kierować, bowiem tak naprawdę istotna jest dojrzałość małego czytelnika.
0-1 lat
Na rynku czytelniczym dostępnych jest wiele pozycji dla najmłodszych. Czy wszystkie z nich się nadają dla konkretnego dziecka? Nie. Oczywiście dziecko może interesować się nawet encyklopedią, ale właściwie nic nie skorzysta z jej oglądania. Warto, więc dobierać książki mądrze.
Przy wyborze książeczek dla najmłodszych ważna jest kolejność ich wprowadzania:
- Karty kontrastowe – najlepiej jeden wzór na jednej stronie (1-2m)
- Książki kontrastowe – ilustracje na dwóch stronach (2-3m)
- Książki ze zdjęciami twarzy dzieci (4 m +)
- Książki z białymi lub czarnymi stronami i jedną rzeczą na ilustracji (6 m +) tu warto już czytać książeczki z wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi. (od tego wieku można pokazywać różne książki, trzeba zwracać uwagę na reakcje dzieci).
- Książki z białymi stronami i dwoma rzeczami na dwóch stronach.
- Książki z realnymi zdjęciami przedmiotów.
- Kilka przedmiotów na jednej stronie.
- Na kolorowym tle kolorowe przedmioty.
- Książeczki dotykowe.
- Książki z krótkimi zdaniami (12m +).
Książeczki dla niemowląt to właściwie książko-zabawki. Wykonane z tkanin, ceratek, pianki, gumy, zróżnicowane pod względem kształtu, faktury, zawierające ruchome elementy dające się wyjmować i chować. Takie książeczki mogą nawet zastąpić poduszeczkę czy ochraniacz w łóżeczku, mogą też towarzyszyć maluchowi w kąpieli. Wybierając tego typu książeczki należy się kierować jakością wykonania i użytymi materiałami, bo małe dziecko uczy się świata także przez branie wszystkiego do buzi. Zabawkowe książki powinny mieć takie same atesty, jak każda inna zabawka dla niemowląt.
2-3 lata
To idealny czas, żeby dziecko zaprzyjaźniło się z książką. Do samodzielnej „lektury” należy podsuwać dziecku książki z grubymi kartkami z tekturki, która nie zniszczy się podczas niewprawnego obracania czy nawet szarpania i potrząsania. Tekstu powinno być niewiele, aby nie nadużywać dziecięcej cierpliwości, najlepsze są krótkie, wpadające w ucho wierszyki lub kilkuzdaniowe historyjki dotyczące otaczającego dziecko świata.
4-5 lat
Dzieciom w tym wieku można czytać już dłuższe historyjki. Pojawiają się pierwsze preferencje i dziecięce zamiłowania. Dziewczynkom przypadną do gustu książki o królewnach, księżniczkach, wróżkach, chłopcy chętnie posłuchają historyjek o maszynach, dinozaurach, pilotach, strażakach, superbohaterach walczących ze złem itp. Przedszkolaki lubią też książki o zwierzętach oraz o swoich rówieśnikach. Książki, których bohaterowie są w podobnych sytuacjach jak dziecko; książki opowiadające o przedszkolu, wizytach u dentysty czy lekarza. Ważne jest zróżnicowanie tematyczne proponowanych książeczek.
6-7 lat
To czas, kiedy dziecko zaczyna samodzielnie czytać. Ważne jest zatem na tym etapie, aby książki były dostosowane do potrzeb tej grupy czytelników: napisane były czcionką niezbyt zagęszczoną, prostymi zdaniami, okraszone dobrymi ilustracjami, które pozwolą odpocząć oczom. Sam tekst powinien być interesujący, zarówno pod względem tematu, jak i fabuły. Warto dzieciom w tym wieku zaproponować tytuły, w których prezentowane są różne sytuacje i problemy międzyludzkie. Pozwoli rozwinąć to w dzieciach umiejętności społeczne i komunikacyjne.
8-10 lat
Dzieci w tym wieku i starsze chętnie same wybiorą sobie odpowiednie pozycje do czytania zgodnie z własnymi preferencjami. Oczywiście warto podsuwać własne propozycje, ale nic na siłę, gdyż w ten sposób można zniechęcić dziecko do czytania. Młodzi czytelnicy zadowolą się już czystym tekstem, niekoniecznie wzbogacanym dużą ilością ilustracji, a w dodatku podzielonym na rozdziały. Mogą zainteresować się książkami „naukowymi”, które tłumaczą podstawowe zjawiska czy funkcjonowanie różnych elementów codziennego życia.
11+
Książki dla młodzieży, uczęszczającej do starszych klas szkoły podstawowej i liceum, powinny odnosić się do ich bezpośrednich zainteresowań. Młodzi ludzie wprawdzie przyzwyczajeni są do obowiązkowych lektur szkolnych, które nie zawsze ich ciekawią, jednak najbardziej wartościowe okazują się pozycje, które odnoszą się do przeżywanych przez nich codziennie kłopotów, wątpliwości i rozterek. W tej grupie wiekowej sprawdzą się książki inspirujące i motywujące do podejmowania nowych zadań, próbowania siebie, testowania własnych możliwości. Ciekawi ich literatura faktu, biografie i wywiady, książki fantastyczne, historyczne czy science-fiction.
2. Płcią
Wprawdzie płeć nie powinna determinować tego, co dziecko czyta, jednak pod wpływem środowiska (szczególnie rówieśniczego), reklam i mediów, w pewnym wieku dzieci mają zainteresowania typowe dla danej płci.
3. Listy lektur
W poszukiwaniach książki dla dziecka (szczególnie starszego) można też kierować się listami lektur. Niektórym może się to źle kojarzyć, warto jednak wziąć pod uwagę, że lista książek zalecanych do przeczytania w danej klasie układana jest przez znawców tematu. Szkoda by było, żeby dziecko nie sięgnęło po jakąś wartościową pozycję tylko dlatego, że jest na owej liście. Oprócz listy książek zalecanych przez ministerstwo, można znaleźć też listy polecane przez autorów danego podręcznika do języka polskiego czy po prostu różnego rodzaju rankingi czy „złote listy”.
4.Nagrody
Niezłą wskazówką są także listy książek nagrodzonych w rozmaitych konkursach, przy czym warto sięgnąć nie tylko po zwycięzców, ale także nominowanych, na przykład w takich konkursach, jak:
Książka Roku PS IBBY
Nagroda DONGA
Literacka Nagroda im. K. Makuszyńskiego
Przecinek i kropka
Konkurs literacki im. Astrid Lindgren
5. Recenzje i rekomendacje
Dobrym przewodnikiem po lekturach będzie pismo „Ryms”, wydawane tradycyjnie i online (www.ryms.pl). Znajdziemy tam nowości, recenzje, i co ważne, książki są uporządkowane zgodnie z podziałem wiekowym. Sporo propozycji jest również na portalu Qlturka (www.qlturka.pl), w piśmie „Świerszczyk” (możena pamiętać je ze swojego dzieciństwa), na stronie Cała Polska czyta dzieciom (www.calapolskaczytadzieciom.pl) albo na blogach o książkach dla dzieci i młodzieży (www.mamaczyta.pl; www.czytam-dzieciom.blogspot.com/).
Reasumując dzieci powinny oswajać się z literaturą od najmłodszych lat. Początkowo warto wybierać im książeczki bogato ilustrowane, z niewielką ilością treści – pojedynczych słów i sylab. W miarę ich rozwoju, zmieniają się również potrzeby i możliwości dziecka więc literatura, po którą sięgną także powinna ewoluować. Dobra lektura otworzy świat dziecka i pozwoli mu spojrzeć na niego z zupełnie nowej perspektywy.
Opracowanie : Agnieszka Zawadzka-Piasek
Zródła:
www.babyboom.pl/przedszkolak/rozwoj/jak-wybrac-ksiazke-dla-dziecka
https://tylkodlamam.pl/80-najlepszych-ksiazek-dla-dzieci/
https://party.pl/porady/dom/dziecko/jak-dobrac-ksiazke-do-wieku-dziecka-105827-r1/
http://www.gdzieciaki.pl/jak-dobrac-ksiazke-do-wieku-dziecka/
https://polki.pl/rodzina/dziecko,ksiazka-dla-dziecka-jak-ja-wybrac,10416871,artykul.html
http://funkydiva.pl/jak-wybrac-ksiazke-dla-dziecka-w-kazdym-wieku/
