Percepcja słuchowa 

to zdolność do odbierania, rejestrowania i identyfikowania bodźców dźwiękowych z otoczenia. Ich prawidłowe rozpoznawanie i różnicowanie przez dziecko jest podstawą słyszenia mowy, a zatem nabywania przez nie również mowy czynnej, a także umiejętności czytania, które wymaga dźwiękowego odtwarzania słów na podstawie widzianych liter, oraz pisania, gdzie usłyszane w wyrazie dźwięki wyznaczają kolejność ich zapisywania za pomocą liter.

Prawidłowo funkcjonujący narząd słuchu umożliwia rozwój percepcji bodźców akustycznych. Ucho ludzkie reaguje na częstotliwości w granicach od 16 Hz do 20 kHz, jednak dla rozumienia mowy najważniejszy jest zakres od 500 HZ do 4 kHz. Zmniejszenie słyszalności w zakresie określonych częstotliwości wysokich, średnich lub niskich) powoduje trudność w odbiorze dźwięków mowy, w których skład wchodzą te częstotliwości, np. jeśli maluch słabiej słyszy dźwięki powyżej 4 kHz, może mieć trudność z różnicowaniem głosek trzech szeregów: szumiącego, ciszącego i syczącego.

A oto kilka prostych ćwiczeń percepcji słuchowej: 

1. Zabawa w zagadki. Zadajemy dziecku a potem ono nam prostą zagadke, zaczynającą się od słów: co to jest? 
2. W trakcie czytania książeczki, co jakiś czas przerywamy i zadajemy dziecku pytanie dotyczące przeczytanego fragmentu.

Ćwiczenia na różnicowanie dźwięków:

1. Układamy na stole kilka przedmiotów lud instrumentów. Dziecko odwraca się, a druga osoba uderza w jakiś przedmiot (np. garnek, blat stoły) lub gra krótką melodię na instrumencie – należy zgadnąć, co jest źródłem dźwięku;
2. W ćwiczenie można zaangażować rodzeństwo, kolegów: jedno dziecko woła jakiś wyraz, a drugie ma zgadnąć, kto wołał;
3. Nagrywamy różne dźwięki z otoczenia, np. pracę silnika samochodu, pracę miksera w kuchni, płacz dziecka, głosy zwierząt, mowę kogoś z rodziny, Odsłuchujemy z dzieckiem, które odgaduje, co to za dżwieki. 

Ćwiczenia na odtwarzanie rytmu i innych struktur czasowych:

1. Wystukujemy na bębenku (można także uderzać w blat stołu, spód garnka itp.) prosty rytm, a dziecko ma go wyklaskać lub wytupać;
2. Klaszczemy lub stukamy, a dziecko posuwa się do przodu tyle kroków, ile było klaśnięć.

Ćwiczenia na rozpoznanie i naśladowanie dźwięków:

1. Pokazujemy obrazki ze zwierzętami; dziecko ma powiedzieć, co to za zwierzę i jakie wydaje dźwięki;
2. Naśladujemy dźwięki (tykanie zegara, odgłos tramwaju, śpiew ptaków, itp.), a dziecko wybiera właściwy obrazek spośród kilku znajdujących się na stole.

Ćwiczenie słuchu fonematycznego:

1. Różnicowanie podobnie brzmiących słów: układamy przed dzieckiem pary obrazków, które możemy narysować lub wyciąć z gazety; nazwy przedstawionych przedmiotów w każdej parze powinny brzmieć podobnie np. „czapka” – „żabka”, „bucik” – budzik”. Dziecko po usłyszeniu słowa ma wskazać odpowiedni obrazek. 
2. Tworzenie wyrazów zaczynających się na ustaloną literę.
3. Powtarzanie coraz dłuższych fragmentów tekstu wypowiedzianego przez inną osobę. 

 

 Ćwiczenie percepcji słuchowej z pociągiem:

1. Wraz z dziećmi odsłuchujemy dźwięki związane z koleją i odgadujemy, co to za dźwięki.
2. Dzieci ustawiają się w szeregu. Jedno z nich staje przed nimi i odwraca się. Dzieci w różnej kolejności nasladują dźwięki wydawane przez pociąg. Dziecko odgaduje, co to za dźwięk i które z dzieci go zademonstrowało.